Wadium to istotny element w procesie przetargowym, pełniący rolę zabezpieczenia interesów zamawiającego przed niewywiązaniem się wykonawcy z warunków postępowania. Stanowi określoną sumę pieniędzy lub formę zabezpieczenia, którą uczestnik przetargu zobowiązany jest wnieść przed przystąpieniem do postępowania.
Definicja i cel wadium
Zgodnie z art. 70^4 Kodeksu cywilnego, wadium to suma pieniędzy lub odpowiednie zabezpieczenie zapłaty, które organizator przetargu może wymagać od uczestników jako warunek dopuszczenia do udziału. Głównym celem wadium jest ochrona zamawiającego przed ryzykiem, że wybrany wykonawca uchyli się od zawarcia umowy na warunkach określonych w ofercie. W przypadku takiego uchybienia, zamawiający ma prawo zatrzymać wniesione wadium.
Formy wnoszenia wadium
Wadium może być wnoszone w różnych formach, w zależności od postanowień zamawiającego oraz obowiązujących przepisów. Do najczęściej spotykanych form należą:
- pieniądz: bezpośrednia wpłata określonej kwoty na rachunek bankowy zamawiającego;
- gwarancja bankowa: zobowiązanie banku do wypłaty określonej sumy na rzecz zamawiającego w przypadku niewywiązania się wykonawcy z warunków oferty;
- gwarancja ubezpieczeniowa: podobna do gwarancji bankowej, jednak udzielana przez towarzystwo ubezpieczeniowe;
- poręczenie udzielone przez podmioty uprawnione: np. poręczenie udzielone przez fundusz poręczeń kredytowych.
Wybór formy wadium zależy od wykonawcy, jednak musi ona być zgodna z wymaganiami określonymi w dokumentacji przetargowej.
Wadium w przetargach publicznych
W postępowaniach o udzielenie zamówień publicznych, zamawiający może, ale nie musi, wymagać wniesienia wadium. Jeśli zdecyduje się na takie zabezpieczenie, określa jego wysokość w dokumentacji przetargowej. Maksymalna wysokość wadium w przetargach wynosi:
- 3% wartości zamówienia: dla postępowań o wartości równej lub przekraczającej progi unijne;
- 1,5% wartości zamówienia: dla postępowań o wartości poniżej progów unijnych.
Wadium w przetargach publicznych pełni funkcję zabezpieczenia przed sytuacjami, w których wykonawca:
- odmówi podpisania umowy na warunkach określonych w ofercie,
- nie wniesie wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy,
- spowoduje, że zawarcie umowy stanie się niemożliwe z przyczyn leżących po jego stronie.
W takich przypadkach zamawiający ma prawo zatrzymać wniesione wadium.
Zasady zwrotu wadium
Po zakończeniu postępowania przetargowego, zamawiający zobowiązany jest do zwrotu wadium uczestnikom, którzy nie zostali wybrani do realizacji zamówienia. Zwrot następuje niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od:
- upływu terminu związania ofertą,
- zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego,
- unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia.
Wykonawca, którego oferta została wybrana, otrzymuje zwrot wadium po podpisaniu umowy i wniesieniu wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy, jeśli takie było przewidziane.