Wadium przetargowe

Wadium w przetargu

Instytucja wadium w przetargach ugruntowała się w praktyce transakcyjnej między zamawiającym a wykonawcą i znalazła swój zaktualizowany wyraz w nowej ustawie Prawo zamówień publicznych, obowiązującej od 1 stycznia 2021 roku. Czym jest wadium przetargowe i jaki cel przyświeca ustanowieniu tej formy zabezpieczenia? Czy bezpośrednia wpłata wadium stanowi jedyną formę ochrony interesów zamawiającego, czy firmy mają także możliwość uniknięcia zablokowania własnych środków finansowych? Zachęcamy do lektury artykułu, w którym szczegółowo wyjaśnimy kwestie wadium do przetargu, opierając się na aktualnych przepisach prawnych.

Czym jest wadium w przetargach?

Jak już wspomnieliśmy powyżej, wadium to nic innego jak pieniężne zabezpieczenie zamawiającego przed uchylaniem się od zawarcia umowy ze strony wykonawcy biorącego udział w przetargu. Z tego względu wadium stosuje się jeszcze przed przystąpieniem przez firmę do udziału w przetargu. Pełna kwota wadium w przetargu musi być wniesiona przez potencjalnych wykonawców, zanim przystąpią oni do składania swoich ofert. Nowa ustawa PZP dokonała jednak daleko idącej zmiany w kwestii obowiązku stosowania wadium, pozostawiając decyzję co do tego wymogu w gestii zamawiającego. W poprzednim systemie prawnym wadium fakultatywne obowiązywało wyłącznie dla postępowania krajowego, pozostając obligatoryjne w postępowaniu unijnym. Obecna ustawa znosi obowiązek żądania wadium. Strona zamawiająca bierze na siebie konsekwencje decyzji o istnieniu oraz wysokości wadium. Cel ustanowienia wadium dalej pozostaje niezmienny. Stanowi ono dodatkową motywację dla wykonawcy do wywiązania się z umowy w przypadku wygrania przez niego przetargu, pod groźbą utraty wpłaconych środków.

Ile wynosi wysokość wadium?

Poprzednie przepisy ustalały jedną maksymalną wysokość wadium, niezależnie od progów kwotowych i rodzajów zamówienia. Obecna ustawa rozróżnia progi kwotowe UE i BZP. Wspomniane kwoty to nic innego jak pieniężna wartość zamówienia, po której przekroczeniu zaczynają obowiązywać dyrektywy Komisji Europejskiej w sprawie zamówień publicznych. Nowa ustawa określa maksymalną wysokość wadium w przetargu dla progu unijnego o wartości 3% zamówienia podstawowego. W przypadku postępowań krajowych jest to 1.5%.

Formy wadium w przetargu

Decyzja co do selekcji formy wadium należy do wykonawcy, który może wybierać spośród kilku form przewidzianych w ustawie. Nowa ustawa PZP wykreśliła możliwość korzystania z poręczeń bankowych. Pozostałe formy obowiązują w niezmienionym kształcie. Cytując zapisy ustawy: „wadium może być wniesione w jednej lub kilku formach według wyboru wykonawcy”. Dzięki ujednoliceniu przepisów na formy wadium, przetarg zyskuje jasność interpretacyjną, czego nie można było powiedzieć o poprzednich zapisach.
Formy wadium w przetargu to pieniądz, gwarancja bankowa, gwarancja ubezpieczeniowa, a także poręczenia udzielane przez fundusze poręczeniowe.
Analizując praktyczny aspekt wnoszenia wadium, przetarg często generuje zablokowanie środków finansowych wykonawcy. Firmy biorące udział w wielu przetargach jednocześnie preferują korzystanie z poręczeń wadialnych od renomowanych instytucji, do których zalicza się POLFUND Fundusz Poręczeń Kredytowych S.A., właściciel serwisu ewadia.pl. Takie rozwiązanie niesie za sobą ogromne zalety w postaci uwolnienia funduszy firmowych. Niewielki koszt poręczenia wadialnego staje się gwarantem płynności finansowej dla firmy wykonawcy, dając mu możliwość uczestniczenia w licznych przetargach i zwiększania tym samym swojej szansy na zdobycie zlecenia.

Zasady wnoszenia oraz zwrotu wadium przetargowego

Zgodnie z treścią nowej ustawy „wadium wnosi się przed terminem składania ofert i utrzymuje nieprzerwanie do dnia upływu terminu związania ofertą”. Wadium w formie pieniężnej podlega wpłacie na rachunek bankowy podany przez zamawiającego. Zamawiający z kolei nie może wadium dysponować, lecz musi je przechowywać na tym samym rachunku, który wskazał do dokonania wpłaty. Jeżeli wadium ma być wniesione jako poręczenie lub gwarancja bankowa, wówczas dokumentem dowodowym staje się oryginał gwarancji przekazany przez wykonawcę w formie elektronicznej.
Zwrot wadium również podlega regulacjom wynikającym z nowej ustawy. Strona zamawiająca przetargi wadium zwraca niezwłocznie z urzędu oraz na wniosek wykonawcy. Automatyczny zwrot wadium dotyczy sytuacji upływu terminu związania ofertą, zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego lub unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia. Dopuszczalny czas na zwrot wadium w przetargach ustawodawca określił jako niezwłoczny, jednak nie później niż 7 dni od daty zaistnienia tego obowiązku.
Złożenie przez wykonawcę wniosku o zwrot wadium skutkuje rozwiązaniem stosunku prawnego wykonawcy z zamawiającym i ma charakter nieodwracalny.
Na wniosek wykonawcy wadium podlega zwrotowi w następujących okolicznościach:
– jego oferta została odrzucona,
– wykonawca wycofał się z postępowania przetargowego przed terminem składania ofert,
– po zakończeniu wyboru najkorzystniejszej oferty,
– jeśli postępowanie zostało unieważnione.
Przepisy prawne przewidują także okoliczność zatrzymania wadium przez zamawiającego, jednak wyłącznie w przypadku zawinionego działania po stronie wykonawcy. Kwestia ta podlega szczegółowemu wyjaśnieniu w art. 46 ust. 4a PZP. Instytucja zatrzymania wadium ma również na celu ograniczenie zjawiska zmów przetargowych między wykonawcami, skutkujących koniecznością wybrania najdroższej oferty.

Przetarg elektroniczny krok po kroku – nowe zasady

Na początku 2021 roku weszły w życie nowe przepisy Prawa zamówień publicznych. Jedną z najważniejszych zmian jest pełna cyfryzacja zamówień publicznych. Oznacza to m.in., że przetargi powinny odbywać się w formie elektronicznej. Zmieniają się także zasady komunikacja między zamawiającymi a wykonawcami czy regulacje dotyczące otwierania ofert. Nie wszyscy przedsiębiorcy zdążyli zapoznać się z nowymi przepisami. Dlatego też krótko opiszemy, jak z perspektywy wykonawcy przebiega nowy przetarg elektroniczny krok po kroku. Sam proces nie jest skomplikowany, ale warto zwrócić uwagę na kilka podstawowych zasad.

Zmiany w podpisie i wysyłaniu dokumentów

Gdy zainteresuje Cię konkretny przetarg elektroniczny, szczegółowe informacje na temat tego, jak złożyć w nim ofertę, znajdziesz w dokumentacji postępowania. Warto dokładnie zapoznać się z informacjami przekazywanymi przez zamawiającego. Obejmują one m.in. specyfikację istotnych warunków zamówienia czy formularz, w którym wskazujesz warunki realizacji danego projektu. Swoją ofertę możesz złożyć, wykorzystując środki komunikacji elektronicznej.

Ważny jest sposób podpisania przygotowanych dokumentów. Konieczne jest posiadanie podpisu kwalifikowanego, który potrzebny jest już w większości ogłaszanych przetargów. Na rynku istnieje kilku sprawdzonych dostawców tej usługi, jej ważność wynosi od roku do dwóch lat i istnieje możliwość zakupu certyfikatu w kilka minut on-line.

Przetarg elektroniczny obieg dokumentów i wniesienie wadium

Pamiętaj o nowych zasadach, na których bazuje aktualnie przetarg elektroniczny. Obieg dokumentów złożonych przez wykonawców jest jawny, więc możesz sprawdzić szczegóły przedstawiony przez nich ofert. Zazwyczaj przetarg elektroniczny wymaga również wniesienia wadium. Możesz zabezpieczyć na ten cel środki pieniężne lub skorzystać z poręczenia wadialnego, dzięki któremu nie zablokujesz dużej sumy pieniędzy swojej firmy na rachunku bankowym zamawiającego. Sam proces otwarcia ofert także jest jawny. Realizuje się go na komputerze zamawiającego tego samego dnia, w którym upłynął termin składania oferty.